Waarom belonen niet werkt – ook niet bij mama

door Drees Koren

Hoe zorg je dat je kinderen stoppen met schreeuwen? Niet met een beloningssysteem. Oh nee. Sla de betere opvoedliteratuur [1] er maar op na: dat is funest voor de intrinsieke motivatie van je kind. Voor zijn natuurlijke drang tot sociaal gedrag. Daarnaast heeft belonen iets denigrerends, zoals een dreumes een sticker geven als hij op een potje piest [2].

Lees ook: Zo werkt babyzindelijkheidscommunicatie

Ik wilde vanuit mijn tenen liefdevol opvoeden

En zo gebeurde het dat ik mezelf op een ochtend hoorde roepen: ‘Wie de hele dag niet schreeuwt, krijgt een snoepje met heel veel suiker en kleurstoffen erin.’ 

Gewonnen!

De jongens vonden het wel wat. Zeker een seconde of tien was het rustig. Ik liep verheugd naar de keuken. En toen begon Jep ineens hartverscheurend te krijsen. Ik keek op uit mijn illusie en zag Luka met dreigende vuist boven zijn kleine broer uittorenen. Jep op zijn beurt schreeuwde het uit van angst voor die vuist. ‘WTF?! We zouden toch niet meer…? We hadden toch afgesproken dat…?’ Luka trok zijn schouders op: ‘Hoorde je dat? Ha, ha. Jep heeft geschreeuwd, dus ik heb gewonnen. Mag ik nu mijn snoepje?’ 

Wat bleek: mijn slimme zevenjarige had een tactiek bedacht om dit wedstrijdje te winnen. Ineens ging het niet meer over vriendelijk met elkaar omgaan, over rust in huis of luisteren naar elkaar. Integendeel: mijn plan werkte competitie in de hand, machtsmisbruik en onvriendelijkheid. En herrie.

‘Told you so,’ hoorde ik in gedachten de opvoedgoeroes honen (hoewel dat natuurlijk heel pedagogisch onverantwoord van ze zou zijn).

Lees ook: Vier manieren van opvoeden die niet werken

Ik besloot een andere tactiek: voorleven. In opvoedboek nummer zoveel [3] las ik zelfs een zinvolle manier om dat te doen. En wel met een…beloningssysteem. Want als ik mezelf zou laten belonen voor elke keer dat ik mijn zelfbeheersing niet verloor, zou ik aan mijn kinderen voorleven dat het heus wel mogelijk was om rustig te blijven. Daarbij zou het goed zijn voor mijn zelfvertrouwen als ik merkte dat het me lukte. En voor de kinderen was het heel tastbaar om op deze manier samen met mama te werken aan een aangenamere sfeer in huis. En wat betreft die intrinsieke motivatie: dat zat bij mij toch wel goed, ik wilde vanuit mijn tenen liefdevol en empathisch opvoeden, dus ik hoefde niet bang te zijn dat ik alleen nog maar voor die beloning mijn best zou doen. 

Jezelf belonen?

En zo kwam het dat ik een paar dagen later een soort zelfgeknutselde adventkalender aan de muur hing, waarop mijn kinderen een zelfgeknipte hartjes-sticker konden plakken voor elke dag dat mama niet geschreeuwd had. 

Ik verdiende zeker drie dagen lang stickers

En weet je wat? Het werkte. Ik werd kalmer. En ik leerde dat ik dus best wel een geduldige moeder kon zijn, ook al schreeuwden mijn kinderen er vooralsnog geen centimeter minder om. Ik verdiende zeker drie dagen lang stickers. Totdat er op dag vier iets gebeurde – iets met stress en op tijd op school zijn en nu even niet meer LEGO bouwen – en ik tegen Luka bulderde dat hij nu ein-de-lijk zijn kl*teschoenen aan moest trekken. Grrr. 

Welverdiend

Die avond stonden mijn zoons aan elkaar te sjorren bij de kalender. Ruzie. Over wie de sticker voor mama mocht plakken. ‘Ik ben aan de beurt!’ ‘Echt niet, ik!’ ‘Ho eens even,’ kwam ik tussenbeide, ‘ik heb vandaag helemaal geen sticker verdiend. Ik heb vanmorgen toch geschreeuwd?’ Het was even stil. En toen pruilde Luka: ‘Welles! Je mag wel een sticker!’ Hij begon te huilen. 

Ik probeerde hem uit te leggen dat het niet om de beloning ging, maar dat ik mijn geduld verloor. Dat ik had gescholden en geschreeuwd. Niet het goede voorbeeld. Dat dat plakplaatje me een worst zou wezen, maar dat ik gewoon een beetje gezelligheid wilde in ons huis. Het waren woorden tegen dove lieve jongensoren. Luka schudde zijn hoofd. ‘Ik wil je gewoon blij maken, mama. Ik doe het toch.’ 

Mijn zoon wrikte zich los van mijn schoot en plakte doelbewust het hartje op de juiste plaats. 

Nee, ik geloof nog steeds niet in beloningssystemen. Maar inmiddels wel een beetje meer in mezelf en mijn kinderen.  

[1] Jürgen Peeters | Kinderen zijn geen puppy’s 

[2] Laurie Bauke | Je baby op het potje

[3] Laura Markham | Ontspannen ouders, blije kinderen

Boekentips

Word lid

In onze fijne online community verbind je met gelijkgestemden

Verder lezen

Eerlijk over Sinterklaas (over het geheim)

Eerlijk over Sinterklaas (over het geheim)

De pepernoten liggen al sinds september in de winkel en de discussie over Piet is de hele zomer actueel geweest. Maar in november is het pas echt zo ver. Dan komt hij, dan komt hij, die lieve goede Sint. Op televisie natuurlijk, maar ook op scholen,...

Hoe ga je om met drukke kinderen?

Hoe ga je om met drukke kinderen?

Drukke kinderen – met en zonder de diagnose ADHD - kunnen een behoorlijke test zijn voor hun ouders. Alle kinderen zijn gebaat bij veel liefde en begrip krijgen. Maar wat doe je als je het écht even niet meer weet? Hoe voorkom je escalatie? Hieronder een zestal tips...

Column: Vier is een gezin

Column: Vier is een gezin

Je zou ons een modelgezin kunnen noemen. Papa, mama, jongenskind, meisjeskind. Een traditioneel modelgezin zelfs, want papa is kostwinner en mama is thuis met de kindertjes. Ik houd van lezen, van handwerken, van koken. Het is net de sixties bij ons thuis, maar dan...

Begrenzen mag! (en móet soms)

Begrenzen mag! (en móet soms)

Wij mensen zitten vol sociale normen. Onze kinderen krijgen een flinke dosis beleefdheid mee. Goed opgevoed! zeggen we dan. Maar een grote mond is soms gewoon nodig. Begrenzen mag en moet.  Bang voor je grens ‘Veel mensen zijn bang om hun grens aan te geven’, vertelt...

De media als medeopvoeder van je kind

De media als medeopvoeder van je kind

Kinderen en jongeren van nu vormen de eerste generatie jongeren die opgroeien met nieuwe media, zoals het internet en mobiele telefonie. Media zijn prominenter dan ooit aanwezig in de omgeving van het kind. Er bestaan dan ook veel mythes en fabels over media en...

Opgevoed door een softie? Nee joh, warm nest!

Opgevoed door een softie? Nee joh, warm nest!

Hoe is het om opgevoed te zijn door een zachte ouder? Zo vroegen we ons af. Ingrid Bakker vertelt haar verhaal. De verhalen van Ingrid en andere zacht opgevoede mensen vind je ook in de nieuwste papieren editie van Kiind, ZACHT.   Ons gezin bestond uit vijf kinderen...

GRATIS EDITIE KIIND

Lees Kiind stiekem lekker gratis. Download editie OER! Je ontvangt meteen ook de nieuwsbrief vol inspiratie - waarvoor je je ieder moment kunt uitschrijven.

Het is gelukt, we gaan een mail naar je typen! (check ook je spamfolder)

0