Waarom kinderen geheimen hebben

Hoe komt het dat kinderen zo graag geheimen hebben? En is geheimen hebben nuttig?

Het terrein dat grenst aan mijn achtertuin is eigendom van een groot kinderdagverblijf. Tijdens pauzes spelen de kinderen in de bosjes. Het open veld, in het zicht van de leidsters ligt er verlaten bij. De peuters en kleuters verstoppen zich tussen de struiken, wisselen geheimpjes uit achter de dikke bomen en bouwen hutten met takken van de grond. In mijn jeugd was ik ook gek op verstoppertje spelen en geheimen delen. Ik geef deze kinderen gelijk. In de bosjes valt wat te beleven.

Geheimen hebben is goed

Pedagogen Bas Levering en Max van Manen schreven ‘Klein Geheim, intimiteit, privacy en ontwikkeling van identiteit’, over de positieve betekenis van kindergeheimen. Geheimen kunnen een zware belasting voor kinderen zijn en een negatieve uitwerking op de ontwikkeling hebben. Zeker als het gaat om familiegeheimen als incest, bedrog of verslavingsproblematiek. Levering en van Manen focussen zich in hun boek juist op de kleine geheimen die niet schadelijk zijn. Deze geheimen zijn doorgaans positief, want ze bieden kinderen de kans om zich emotioneel losser te maken van hun ouders. Daarmee krijgen kinderen de mogelijkheid om het proces van individuatie (proces van het besef een apart bestaan te leiden) te versoepelen en autonomie te ontwikkelen. Kinderen hebben kleine geheimen nodig.

Ouders hoeven niet alles te weten

Een van de eerste keren dat ik een geheim bewaarde was na een ruzie. Als kleuter was ik een keer met mijn twee oudere zussen een uur zonder ouderlijk toezicht. Voordat mijn ouders vertrokken, beloofden we hen plechtig dat we ons verantwoordelijk zouden gedragen. Maar de ouwelui waren nauwelijks weg of de ellende begon al. De oudste die mij verbaal steeds de baas was, maakte een spottende opmerking over mij. Mijn middelste zus nam het voor mij op en probeerde de boel te sussen. Het was te laat. Ik voelde mij zo gekwetst, dat ik een schoen van de grond pakte en deze woedend naar mijn oudste zus smeet. Ze gilde het uit. De schoen had haar gezicht geraakt. Haar kaak werd al gauw dikker en begon te verkleuren.

We schrokken. Dat was niet de bedoeling. Het was zichtbaar dat we ruzie hadden gemaakt en snel verzonnen we een verhaal om onze ouders om de tuin te leiden. Het was ons geheim. Al gauw vergaten we de ruzie. Tot op de dag van vandaag hebben geen van mijn zussen ooit het echte verhaal aan mijn vader of moeder verteld. Ik leerde dat ik in staat was om een geheim te bewaren en mijn zussen kon vertrouwen. Ouders hoeven niet altijd alles te weten.

Kinderen aan de monitor

De wereld is in snel tempo veranderd en kinderen worden meer dan vroeger gemonitord. Als ouder verlies je je kroost nauwelijks meer uit het oog. Je fungeert als chauffeur en bent betrokken bij het reilen en zeilen van scholen en diverse sportverenigingen. Door de toegenomen drukte wordt er minder zelfstandig op straat gespeeld. Vanaf groep 8 krijgen veel scholieren een mobiele telefoon zodat ze bereikbaar zijn. Op social media zijn ouders, kinderen of familieleden met elkaar bevriend om foto’s en belevenissen te delen. Schoolresultaten staan geregistreerd in computersystemen waar 24 uur per dag ingelogd kan worden. Een uurtje stiekem spijbelen, anoniem de klas uitgestuurd worden of het verzwijgen van een onvoldoende is er meestal niet meer bij. Dat maakt het hebben van geheimen een stuk lastiger.

Stiekem bloemen plukken

Mijn zoon had een tijd geleden en geheim voor mij. Hij was bevriend geraakt met een nieuwe jongen uit de buurt, waar hij elke dag mee op straat speelde. Op een keer stonden ze onverwachts op onze stoep. ‘Ik moet u wat vertellen,’ zei het vriendje met een nerveuze blik in zijn ogen. ‘Uw zoon heeft bloemen uit de tuin van de buren geplukt.’ Mijn zoon verschoot van kleur. ‘Ddddat was toch ons geheim? We hadden met elkaar afgesproken om niks te zeggen,’ stamelde hij. Tot zijn grote teleurstelling spatte hun geheime verdrag uiteen en werd de vriendschap abrupt verbroken. Mijn zoon voelde zich verraden. Door deze ervaring leerde zoonlief wel om beter na te denken met wie hij zijn geheimen deelt.

Voor sommige kinderen is het moeilijk om geheimen te bewaren, omdat het veel spanning oplevert. Wie een geheim heeft voor een ander is in staat om zichzelf als los en onafhankelijk te zien. Dat vereist zelfstandigheid en zelfcontrole.

Zacht gefluister en deuren die plotseling dicht gaan

Kinderen spelen maar al te graag verstoppertje, maken snode plannen met bondgenoten, bouwen hutten, verzinnen mysterieuze codes of richten een geheime club op. Op dat soort momenten genieten kinderen het meest. Spelen is leuk als het spannend is. Ik weet in ieder geval wat mij straks te doen staat. De eerst volgende keer dat ik gefluister hoor of als er plotseling een deur dicht gaat, kijk ik de andere kant uit en doe ik alsof mijn neus bloedt. Dat soort dingen zijn nu eenmaal het leukst zonder bemoeienis van volwassenen.

Lees verder

7 tips voor vrij spelen

Recept voor een succesvol smartphone-dieet

Laat je kind eens lekker gevaarlijk doen

Marre Taal is moeder van drie, en werkt als coach voor ouders en als kindercoach in haar eigen praktijk.