Je bent woedend. Woest, laaiend. Zie dan maar eens een verstandige, kalme ouder te blijven. Hoe zorg je dat je in verbinding met jezelf en je kind blijft? We weten heus hoe het hoort en we vinden onze kinderen de liefste van de wereld, maar soms neemt ons krokodillenbrein het ineens over: we flippen.
Een rondvraag levert herkenning op. Tranen. Bekentenissen. Zo vertelt buurvrouw M. dat ze een beker limonade naar het hoofd van haar peuter slingerde. En vriendin F. bekent dat ze al ‘weet ik hoeveel’ autootjes kapot getrapt heeft, uit frustratie dat haar zoontjes er zo’n ruzie over maakten. Niet echt een goed voorbeeld, nee. We grinniken er een beetje besmuikt om. Serieuzer wordt het bij vriendin S, die het armpje van haar dochter net even te ver omdraaide toen ze haar tot rede probeerde te brengen. Ze kon de neiging om verder te draaien nog net onderdrukken. En een vader van school gooide niet met een beker limonade, maar een aluminium koektrommel. Raak. Op de wenkbrauw van zijn bijna-puberdochter.
Gal spuwen is belangrijk
Nee, dat is niet om te lachen. Maar het is wel heel goed en belangrijk dat we hier samen voor uitkomen. Want geweld tegen je kinderen gebruiken, of willen gebruiken, is niet alleen heel erg stom, maar ook taboe. Dat doe je niet. En misschien wil je niet eens toegeven dat jij dat ook hebt. ‘Maar wees er alsjeblieft open en eerlijk over,’ zegt ook Vreugdevol ouderschap-expert Elise Verheul, ‘want als we het onder de mat vegen, gaat het alleen maar broeien.’ De eerste stap naar beterschap is volgens haar: bekennen. ‘Als je even je gal mag spuwen bij een goede vriendin, die heel goed weet dat je hartstikke veel van je kinderen houdt, dan kan er ruimte ontstaan.’
Vooruit, laat ik dan nog een voorval bekennen. Niet zo lang geleden betrapte ik mijzelf erop dat ik Jep (3) stond te bekogelen met mini-krentenbollen, terwijl ik ‘rotkind!’ naar hem krijste. Hoe dat zo kwam? Ik was net naar de tandarts geweest, mijn kaken gloeiden nog, toen ik een schop van zijn schoen in mijn gezicht kreeg. Die trap deelde hij uit omdat ik hem water had aangeboden, terwijl hij al ‘nee-hee’ had gezegd. Ik schrok zo van de pijn in mijn gezicht, dat ik direct flipte.
Gratis artikel (niet) oordelen
Waarom we het zo ontzettend aantrekken wat anderen van ons denken
Op reageren of afreageren
Dit voorbeeld is gemakkelijk te verklaren, vind ik. Met mijn huis-tuin-en-keuken-psychologie kan ik ook nog wel bedenken dat ik een nogal klein window of tolerance had, omdat ik nog niet helemaal zen was na die tandartsbehandeling. Ik reageerde dus niet alleen maar op Jep.
Elise: ‘Ergens óp reageren is niet hetzelfde als je áfreageren. De truc is om te herkennen wanneer je aan het reageren of aan het afreageren bent.’ Als je een tikkeltje overdrijft, is de kans groot dat het niet alleen over jou en je kind in dat moment gaat, maar over iets anders. In mijn geval ging het erover dat ik letterlijk al pijn had, waardoor de schop meteen extra zeer deed.
Vergeet jezelf niet
‘Goede zelfzorg is punt nummer één,’ vertelt Elise. ‘Zit je slecht in je vel? Dan ben je de slechtste versie van jezelf. Als je goed in verbinding bent met jezelf, kun je ook gemakkelijk verbinding maken met je kind.’ Zorg dus voor jezelf. Eet en slaap goed. Neem een hobby, ga breien, doe aan persoonlijke ontwikkeling, meditatie of yoga. En bewaak je eigen grenzen. Elise raakt mijn zwakke plek: natuurlijk ouderschap. ‘Prachtig, maar ik zie bij deze stroming heel veel ouders die alleen maar in het belang van het kind denken. Ze vergeten zichzelf. Een draagdoek? Ja! Maar niet als je pijn in je rug hebt. Samen slapen? Ja! Maar als jij niet kunt slapen tussen je man en je kind en de volgende dag oververmoeid bent, maakt dat je echt geen leuke moeder.’ Best herkenbaar.
Terug naar het krentenbollenincident. Als ik heel eerlijk ben, waren er bij mij nog meer triggers. Bijna zeven jaar nachtvoedingen, bijvoorbeeld. Dat ik vond dat ik altijd maar voor Jep moet zorgen, maar het leek alsof hij dat nooit waardeerde (ik bood hem water aan en kreeg stank voor dank). Maar dat ik tegelijkertijd vond dat ik dat niet van hem kon verwachten, want ik bén nu eenmaal zijn ouder/verzorger, dus is het mijn taak om voor hem te zorgen en hij mag dat heel gewoon vinden. En dat ik dus een slechte moeder was door zo voorwaardelijk te denken. En dat ik eigenlijk gewoon een arm om mij heen wilde van Floris. En dat ik haast had om naar huis te gaan en dat ik bang was dat baby Numi zou gaan huilen als we niet heel snel zouden gaan rijden. En, en, en… Pff. En dan hebben we het nog niet eens gehad over bewuste of onbewuste jeugdtrauma’s.
Van time-out naar time-in
‘Probeer te begrijpen wat er gebeurt,’ adviseert Elise. ‘Waarschijnlijk heb je op de een of andere manier enorme frustraties opgebouwd. Er gebeurt van alles binnen in jou, er komen allerlei stofjes vrij, waardoor je hele lichaamssysteem heel heftig reageert. Zodra je merkt dat je buitenproportioneel reageert, stop dan de communicatie. Het is tijd voor een time-in. Ga op de wc of op de trap zitten en doe even helemaal niets. Je zit nu als het ware op de top van de boosheidsberg en daar knettert, raast, stormt en bliksemt het. Als je hiermee bekend bent, kan het zakken. Zolang je op het topje zit, kún je niet goed reageren. En als jij en je kind allebei op jullie eigen bergtop zitten, wordt het niets. Ik heb nog nooit gezien dat het werkt, twee bergen die tegen elkaar botsen.’
Toegegeven, het is niet alleen allesbehalve sjiek of cool om je kind te willen stenigen met krentenbollen, maar vooral bijzonder kinderachtig. Je mag er dan ook van uitgaan dat het mijn innerlijke kind was dat zo hysterisch begon te steigeren. De boosheid van Jep, gecombineerd met al bovenstaande gedachten mijnerzijds, raakten mijn eigen kleine, verongelijkte Dreesje. En in no-time vergat ik even de kalme, liefdevolle, volwassen moeder te zijn die ik eigenlijk (ook) ben. Het ging zo snel.
Waar voel je je het rustigst?
Elise: ‘Het is heel, heel lastig. Maar oefening baart kunst. Echt. Probeer telkens weer bij jezelf naar binnen te gaan en vraag je af: wat raakt mij zo? Onder boosheid zit altijd iets anders: frustratie, angst, verdriet. Hoe meer je hiermee bekend bent, hoe beter je in het moment kunt beslissen. Wat ook kan helpen, is het incident op een ander moment vertraagd af te spelen. Dat kun je doen met een hulpverlener, of misschien ook met iemand anders die je vertrouwt. Het luistert heel nauw, want je werkt echt op zenuwstelselniveau. In mijn praktijk vraag ik ouders om te voelen welke plek in hun lichaam rustig voelt. Vervolgens bespreken we uitgebreid wat er gebeurd is, terwijl ik de ouder uitnodig te voelen wat er gebeurt in het lichaam. Waar wordt het onrustig? Vaak helpt het om telkens terug te gaan naar de rustige plek. Dat is dan een anker. En ook in het dagelijks leven kan dat een houvast blijven. Overigens kun je ook op een andere manier een anker creëren. Door een plaatje op te hangen waar je steun uit haalt, of door je polsen even onder de kraan te houden. Dat is bij iedereen anders.’
Zeg sorry tegen je kind
Maar wat nu als het vaker gebeurt? De krentenbollen waren een geinig voorbeeld, maar ik heb echt vaker wurgneigingen in de omgang met de kinderen. ‘Dan zit je in een neerwaartse spiraal,’ slaat Elise de spijker op zijn kop. ‘Boos tegen boos. Jullie staan met de ruggen tegen elkaar. De liefde verwijdert zich, hij voelt zich afgewezen, jij ook, enzovoorts. Misschien vind je dat je kind de eerste stap moet zetten, maar dan kun je lang wachten. Dat kan hij niet, omdat hij nog maar een kind is. Jij bent volwassen en jij bent verantwoordelijk voor jullie relatie. Tijd om stappen te zetten. Maak het bespreekbaar. Kom er bij je kind op terug en zeg sorry. Misschien is het een idee om de boosheidsberg te tekenen. ‘Als ik hier bovenop sta, word ik té boos. Dan ga ik heel kinderachtig doen.’ Leg aan je kind uit dat jij je best gaat doen om niet meer zo hoog op die berg te komen.’
Zorg voor quality time
‘Als je te vaak in de negatieve spiraal zit, ga dan werken aan het voeden van de relatie. Neem extra tijd om verbinding te maken, juist als jullie het moeilijk hebben. Quality time. Voor mijn oudste zoon betekent dat op zaterdagochtend vroeg samen boodschappen doen, dat is ons ritueel en dat vindt hij heel fijn. Maar het kan ook een verhaaltje op de bank zijn of samen naar het zwembad. Als je je hart maar opent.’
‘Werk eraan,’ drukt ze me op het hart. ‘Als jij er niets mee doet, kun je geen liefdevolle ouder zijn. Daar heb jij last van en je kinderen ook.’ Het wordt me voor de zoveelste keer duidelijk wat een enorme harde leerschool het moederschap is. Elise ziet het rooskleuriger: ‘Kinderen raken zo veel in je aan, dat alles wordt uitvergroot. Je ontkomt er niet aan. Je kind ontwikkelt zich, maar jij ontwikkelt mee. En daar plukken jullie allebei de vruchten van. Dat is een grote kans. Je zult zien: als jij lekker in je vel zit, zijn zij ook veel meegaander. En zo niet, dan kun je alsnog veel creatiever op hen reageren, waardoor het minder uit de hand hoeft te lopen.’
Elise Verheul helpt ouders om te gaan met de boze heks in zichzelf.
