Wereldvoedsel: leer van traditionele diëten

door Nienke Gottenbos

Wij hebben thuis – vraag me niet hoe we eraan komen – een kookboek dat The Traditional Australian Heritage Cookbook heet. Hartstikke leuke titel, maar de inhoud valt een beetje tegen. In tegenstelling tot recepten voor sappige kangoeroe of vegemite-sandwiches, zijn er hoofdstukken gewijd aan magnetronkoken en picknicksnacks. Niet helemaal wat ik me erbij had voorgesteld.

Want hoe zit het met de originele bewoners van het continent – de Aborigines? Die hebben vast een traditioneel dieet met authentieke bereidingsvormen en interessante voedingsgewoonten. Een dieet dat enorm verschilt van dat van – ik noem maar wat – de Inuit in Groenland of dat van de Hunza in Pakistan. En toch zijn de leden van al die traditioneel levende gemeenschappen ontzettend gezond. Hoe kan dat eigenlijk, als ze allemaal zo’n verschillend dieet hebben?

Scheve gebitten

Aan het begin van de 20e eeuw was er een Amerikaanse tandarts (Weston Price) die zich hetzelfde afvroeg. Hij begon met de vraag waarom de Amerikaanse gebitten toch zo scheef stonden en vol gaten zaten. Zou dat in de rest van de wereld ook het geval zijn? Om dat te onderzoeken, trok hij de hele wereld rond op zoek naar gemeenschappen die traditioneel of juist modern aten. Hij onderzocht hun dieet en hun gezondheid (waarbij hij zich vooral richtte op de mond).

Price ontdekte dat er niet één dieet is dat voor iedereen op de aarde geldt. Er is niet één dieet dat voor iedereen gezond is of dat we allemaal zouden moeten volgen. Traditionele diëten werden in hoge mate bepaald door dat wat er in de omgeving te krijgen was; dat wat er van nature groeide of wat er zonder al te veel moeite verbouwd kon worden. Interessant genoeg waren er wél bepaalde voedingsstoffen die in ieder dieet terugkwamen.

Belangrijke voedingsstoffen

Of het nu uit door kustvolkeren gevangen vis kwam of uit de melk en boter van op de Zwiterse bergweide grazende koeien: Omega-3 werd in ieder dieet teruggevonden en hogelijk gewaardeerd. Niet dat men wist dat het Omega-3 heette; maar volkeren die geen natuurlijke bron van deze vetzuren hadden, ondernamen lange reizen naar zee om hun eigen fruit en kruiden te ruilen tegen gedroogde visseneitjes. Die werden dan bewaard voor vrouwen in de vruchtbare leeftijd.

Ook verzadigde vetten, die door het Voedingscentrum nu (onterecht) worden verbannen, waren een belangrijk onderdeel van ieder traditioneel voedingspatroon. Of het nu van kokosnoten kwam of van bouillon van runderbeenderen; of van boter, kaas en eieren. De verzadigde vetten kwamen vaak van dierlijke oorsprong, waarbij het belangrijk is te weten dat de dieren zelf ook een dieet konden volgen dat bij ze past. Dat vergeten we nog wel eens: een koe eet natuurlijk gras – maar in werkelijkheid krijgen koeien vaak een heel groot deel bijvoeder (krachtvoer en/of mais, soja, tarwe of ‘brok’). De samenstelling van het vlees en de melk is dan aanzienlijk anders (en veel minder gezond) dan bij een koe die echt alleen gras en kruiden eet.

Er was ook nog een ander verschil: volkeren waar ‘de beschaving’ nog niet was doorgedrongen, hadden ook geen toegang tot snelle suikers, tot siroop, jam, witbrood. In Westerse landen zoals Zwitserland en Ierland, waren ongelofelijke verschillen te zien tussen kinderen uit dorpen waar de trein al reed (smalle kaken met scheve tanden, gaatjes, rotte tanden) en dorpen waar nog geen toegang was tot modern bewerkt voedsel (brede kaken met alle ruimte voor verstandskiezen, en rechte, sterke tanden). Dit verschil was zelfs binnen één generatie te zien, bij oudere en jongere kinderen van een gezin.

Het werk van Weston Price is ontzettend interessant om eens door te lezen. De Weston Price-vereniging vangt weliswaar regelmatig kritiek omdat ze te star zouden zijn in hun blik op voeding (het complete afkeuren van alle sojaproducten) of omdat ze zich niet bij hun leest houden (en dingen roepen over opvoeding). Maar het werk van Dr. Price zelf spreekt eigenlijk voor zich en de prachtige foto’s en beschrijvingen van traditioneel levende en etende gemeenschappen, is sowieso de moeite waard om eens door te kijken.

Wat aten ze dan?

Tot slot nog een korte beschrijving van het dieet van een aantal traditionele gemeenschappen (overigens niet allemaal uit het werk van Price). Leuk om met oudere kinderen door te lezen: waar zou jij je het meeste thuis voelen? En natuurlijk voor de broodnodige inspiratie – wat voor gezonde producten moet je nu weer in huis halen?

Zwitserland

Volle (rauwe) melk en room (van geiten en koeien die zich hebben kunnen voeden met mals alpengras), boerenkaas, roggebrood, koeien- en geitenvlees. Relatief weinig groenten en fruit: druiven groeien er goed, appels, bladgroenten en wat wortelgewassen. Geen geraffineerde suiker; hoogstens wat honing.

Masaï (Kenia en Tanzania)

Vlees van de Afrikaanse koe, geiten en wild zoals antilope en gevogelte; melk en gefermenteerde melkproducten, dierlijk vet, honing. Bast van bepaalde bomen, wilde knolgewassen, insecten. Bloed werd/wordt gegeven in bepaalde gevallen, bij speciale gelegenheden en om aan te sterken zoals na ziekte, een bevalling of aan ouderen.

Aboriginal stammen (Australië)

Afhankelijk van de woonplek: vis, water- of landvogels en eieren, soms ander wild zoals kangoeroe, insecten of hagedisachtigen. Een grote rijkdom aan wild fruit, acacia, yamwortel, bosui, paddestoelen.

Inuit stammen (Groenland en Canada)

Relatief weinig groenten en fruit vanwege het korte seizoen; vitaminen en mineralen werden grotendeels gehaald uit dierlijke vetten van rendier, vis, zeehond en walvis (walvisblubber, mmm).En gefermenteerde vis. Toch werden ook grassen, knollen, bessen en zeewier gegeten om de dierlijke producten aan te vullen.

Apache stammen (Rocky Mountains, Noord-Amerika)

Wild zoals hert, kalkoen, konijn, buffel; in ieder geval vegetarische dieren (carnivoren, vis eninsectenwerden beschouwd als onrein en dus niet gegeten). Een kleine hoeveelheid maïs; verder noten, zaden, bessen en vruchten. Cactusblad en –vruchten, wilde ui, en eikels (vermalen tot meel).

Emishi stammen (Tohoku en Hokkaido, Japan)

Relatief veel granen zoals rijst, gierst, gerst, sorghum. Veel vis en zeevoedsel; zeewier, bladgroenten en fruit zoals appel- en pruimensoorten.

Aymara stammen (Andesgebergte, Peru)

Andes-aardappelen (meer dan 200 soorten), maïs, quinoa, yucca. Vis (in de buurt van Lake Titicaca), gedomesticeerde dieren (schapen, koeien, varkens, maar ook lama en alpaca). Pompoen, bonen, paprika, pinda, knoflook.

 Voeding en fysieke degeneratie | Weston Price | ISBN 9789079872428

Nienke Tode-Gottenbos is ‘eigenwijs voedingskundige’ en oprichtster van De Groene Vrouw. Ze behandelt mensen voor uiteenlopende gezondheidsklachten, en maakt daarbij gebruik van haar kennis over en eigen kijk op voeding, darmflora en kruiden. Via haar blog lees je regelmatig logische en verrassende zaken over voeding & gezondheid.

Boekentips

Word lid

In onze fijne online community verbind je met gelijkgestemden

Verder lezen

5 x geen reden om te stoppen met borstvoeding

5 x geen reden om te stoppen met borstvoeding

De belangrijkste redenen om te stoppen met borstvoeding werden in 2015 wetenschappelijk onderzocht door TNO. Als wij het lijstje zien, denken we alleen maar: sjonge, wat zonde. Er is veel meer mogelijk.  Belangrijk voor je verder leest: aan iedereen die gestopt is met...

Peuterkoekjes van graan, sesam en honing

Peuterkoekjes van graan, sesam en honing

Dit is een lekker koekjesrecept die niet al te zoet is en wel redelijk voedzaam. En uiteraard is het niet alleen voor peuters!   Ingrediënten: 400 gram volkorenmeel 2 el kaneel 250 gr roomboter 50 gram honing 20 gr sesamzaad   Bereidingswijze: Men neme een...

Gesmeerde bammetjes in de broodtrommel

Gesmeerde bammetjes in de broodtrommel

Een goed ontbijt is belangrijk voor iedereen en dus zeker ook voor je schoolgaande kind. Het zet ‘s ochtends de motor aan. Voor een goede concentratie moet de bloedsuikerspiegel op peil gehouden worden. Deze schommelt bij kinderen snel, dus is het van belang om...

Een gezonde shake

Een gezonde shake

Boodschappenlijst voor vier personen: 400 gram fruit 400 ml biologische yoghurt Eventueel paar blaadjes munt Verder nodig: Blender Mesje Snijplank Mooie glazen Eventueel brede rietjes Recept met vers fruit en biologische yoghurt Het belangrijkste ingrediënt is vers...

Dorstlessers voor kinderen

Dorstlessers voor kinderen

In het begin is het allemaal simpel: baby’s drinken melk. Maar een tijd later wordt het allemaal maar verwarrend. Water is zielig en in pakjes zit teveel suiker. Wat geven we onze kinderen nou te drinken? WATER Veel mensen zien water drinken als ‘zielig’ of...

Voedingsplan voor het kinderdagverblijf

Voedingsplan voor het kinderdagverblijf

Download ons voedingsplan in PDF voor het dagverblijf van jouw kind. Je hoort het steeds meer in de media: kinderen in Nederland worden te dik. Maar dat is niet het enige probleem. Ongezond eten is ook gewoon... ongezond. Als ouder zijnde heb je veel invloed op wat er...

GRATIS EDITIE KIIND

Lees Kiind stiekem lekker gratis. Download editie OER! Je ontvangt meteen ook de nieuwsbrief vol inspiratie - waarvoor je je ieder moment kunt uitschrijven.

Het is gelukt, we gaan een mail naar je typen! (check ook je spamfolder)

0