Zelfvoorzienend leven: autarkie is een kunst

door Sandii Zachte

We zijn de eerste diersoort die zichzelf met uitsterven bedreigt. Het is allang niet meer voorbehouden aan zogenoemde hippies met sandalen om je met het milieu bezig te houden. Als er niets verandert, houdt alles op te bestaan. Dit is een belangrijke reden voor mensen om zich meer te verdiepen in het zelfvoorzienend leven. Als mensen voorzien in hun eigen voedsel voor hun gezin, dan scheelt dat een hoop brandstof, verpakkingsmateriaal en geld. Bovendien weet je wat je eet. Wanneer je in de supermarkt de etiketten leest, weet je hoe belangrijk dat is.

Wat is zelfvoorzienend leven?

Iemand die geheel zelfvoorzienend (ofwel “autarkisch”) leeft hoeft nooit geld uit te geven, want die voorziet in zijn eigen behoeften. Je teelt je eigen voedsel, hebt geiten en koeien voor de melk, kippen voor de eieren en een schaap voor de wol. Energie wek je op met zonnepanelen. En riolering? Dát is pas ouderwets. Hoewel bijna niemand volledig zelfvoorzienend leeft, zie je dat er steeds meer interesse is in deze onderwerpen. Je wilt zélf je groente verbouwen en je eigen eieren eten. Kleding kost niet veel meer, maar een zelfgenaaide jumpsuit heeft meer waarde. Bovendien geef je je kinderen mee bewust om te gaan met alles om ons heen.

Ecologische voetafdruk

Alles wat geproduceerd wordt kost ruimte en energie. Je mondiale of ecologische voetafdruk is het aantal hectare dat jijzelf nodig hebt om te voorzien in je consumptie. De voetafdruk van een gemiddelde Nederlander is 6,2 hectare. Er zijn 16 miljoen Nederlanders, dus je hoeft geen rekentalent te zijn om uit te rekenen dat dat niet kan. Er wordt meer geproduceerd dat de aardbol aan kan. Hoog tijd om je ecologische voetafdruk te verkleinen door zelf te produceren.
zelfvoorzienend leven

Voedsel vergaren

Een geit en kippen zorgen voor melk (en dus voor yoghurt, ijs en boter) en eieren. Met een schaap heb je wol binnen handbereik die je na het spinnen gebruikt bij het breien. In je moestuin verbouw je groenten, fruit, aardappels en graan.
Ruimtegebrek is geen probleem meer, er zijn inmiddels een hoop creatieve oplossingen. Tuinieren doen we tegenwoordig verticaal in een schoenenzak op het balkon, of op het dak in de grote stad. Zorg voor een regenton in je tuin, zodat je de planten kunt bewateren met regenwater.

Voedsel bewaren

Je moestuin levert niet het hele jaar door tomaten, aardbeien en paprika’s. Het is dus zaak om voedsel te bewaren. Dit kan gemakkelijk zonder koelkast want veel groenten en fruit horen daar sowieso niet in thuis. Vruchten uit het zuiden – paprika, courgette, aubergine, tomaten, meloen, etcetera – hebben vaak hogere temperaturen nodig. Aangezien niet ieder huis meer geleverd wordt met een koele kelder, zal het anders moeten. Je kunt etenswaar in een kuil ingraven. Meer over inkuilen lees je op T-over-leven. Op lowtechmagazine.be lees je over interessante uitvindingen rondom het bewaren van voedsel. Een fles water kun je gemakkelijk koel houden door er een natte doek overheen te leggen.

wekken
Je kunt de houdbaarheidsdatum van voedsel ook verlengen door te fermenteren (zuurkool), in te maken (kersen op sap), in te leggen (augurk in zuur en basilicum in olie), te verwerken tot jam, chutney of groentesaus of te drogen (brood tot beschuit en druiven tot rozijnen). Drogen kan door etenswaar op te hangen, maar je kunt ook een speciale droogkast maken. En wat te denken van wecken! In speciale glazen potten doe je rauwe of gaargekookte ingrediënten. Je sluit de potten met een glazen deksel. Tussen de deksel en de rand van de pot zit een rubberen ring. De deksel sluit met ijzeren klemmetjes of een beugel. De pot met inhoud wordt een tijd in een grote pan met water tot net onder het kookpunt gesteriliseerd. De bacteriën die tussen het voedsel en de deksel aanwezig waren zijn dood. Als de pot afgekoeld is dan zal de lucht boven het voedsel in de pot gekrompen zijn. Daardoor ontstaat er onderdruk in de pot zodat de deksel er op blijft zitten. Als het goed is. Controleer dit door de klemmetjes los te maken. Als de deksel blijft zitten is het gelukt en kun je de inhoud minimaal een jaar bewaren. Wil je voedsel niet bewaren? Waag je dan aan een wintermoestuin!

Energie opwekken

Door middel van zonnepanelen en een zonneboiler kun je zelf behoorlijk voorzien in je energiebehoefte. Ik vroeg aan Cathelijne van den Bercken, die beide gebruikt, hoe zoiets in zijn werk gaat. “Een zonneboiler kun je gewoon bij de loodgieter bestellen. Die installeert hem ook voor je. We hebben bijna drie jaar de zonnepanelen. Wij wekken daar per jaar ruim de helft van ons elektriciteitsverbruik mee op. We betalen nu dus de helft voor stroom van daarvoor. Ik heb 10 zonnepanelen van in totaal 1500 Wattpiek. Als de zon hard schijnt kunnen ze 1,5 KW per uur opbrengen. Op 1,5 KW kun je wel een wasje draaien. En als het warm water uit de zonneboiler komt betaal je alleen water.” Op de vraag wat er met de energie gebeurt die je niet verbruikt, antwoordt Cathelijne: “Op dat moment loopt onze elektriciteitsmeter in de meterkast achteruit. Dat gaat van de stroomrekening af. Salderen heet dat.” En wie wil er nou niet een achteruitlopende elektriciteitsmeter?

Elektrische apparaten

Staat je aanrecht vol met apparaten? Eigenlijk kan er best veel weg. Vervang je elektrische apparaten met meer zelfvoorzienende versies:
een zonnekoker die door reflectie van de zon de maaltijd (langzaam) verwarmt; een hooikist – inderdaad een kist gevuld met hooi – waarin je aan de kook gebrachte aardappelen, rijst en groente in kunt laten doorgaren; de eerdergenoemde droogkast; een pot-in-potcooler en een rocket stove ofwel racket kachel.

Riolering

De schrijver van het inspirerende boek ‘Fred en Wilma in de Vinexwijk’ zei het al: ‘Riolering is ouderwets’. Het is best een vreemd idee: een kilometerslang buizennetwerk onder de grond dat ieder huishouden moet aansluiten op zuiveringsinstallaties. Bovendien spoel je met je uitwerpselen zo’n 30 liter drinkwater mee. Dat moet handiger kunnen. Zo is daar het composttoilet. De hipste versie lijkt behoorlijk op het archaïsche toilet waar wij voorlopig nog even op zitten. Onder de wegdrukklep zit echter een ingenieus compostfabriekje. Kijk maar: Je uitwerpselen vergaan grotendeels en een deel is getransformeerd tot nagenoeg geurloze mest. Wen er maar aan, dit is de toekomst.

Leer een ambacht

Tegenwoordig zijn wij, de mensch, weters. Wees eerlijk, we kunnen maar weinig. Waar ga jij je het komende jaar in verdiepen: wol spinnen, porselein bakken, manden vlechten, ijzer smeden of hout bewerken? En als je je de kunst eigengemaakt hebt kun je met een glasblazer, schoenmaker, kapper of meubelbewerker diensten ruilen.

Zonder luxe

Het zelfvoorzienend bestaan in pure vorm bevat weinig luxe, maar je kunt ook kiezen voor de ‘Zelfvoorzien Lite’-versie. Velen zien het als hobby: wat kun je zelf bereiken, waar kan het anders? Kunnen we deze aardkloot redden als we anders gaan kijken naar wat normaal is en op welke luxe we ‘recht’ zouden hebben? Zaai, maak, oogst! En kijk wat het jouw gezin oplevert.

Hoe groot is jouw voetafdruk? Doe hier een scan: duurzaamheidinactie.nl

Bronnen:

boekentip voedselintroductie Fred en Wilma in de Vinexwijk | N. Oosterbaan & S. de Boer | ISBN 9789081091770

T-over-leven | Duurzame, kleinschalige zelfvoorziening
Zelfbewustleven.nl | Zelfbewust en zelfvoorzienend leven
Jihyun Ryou | Hoe je voedsel beter kan beware (filmpje)
Gras! | Eethuis

Lowtechmagazine.be | Zelf apparaten bouwen

Boekentips

Word lid

In onze fijne online community verbind je met gelijkgestemden

Verder lezen

Peuteryoga is uitdagend en rustgevend

Peuteryoga is uitdagend en rustgevend

Vol verwachting kijken negen peuters mij aan. Het enige wat ze weten is dat we iets leuks gaan doen. Maar wat precies is nog een verrassing. Wanneer ik zeg dat we naar het Elfenbos gaan zie ik ze al glunderen. Ze willen allemaal maar wat graag mee. Allereerst tover ik...

Feestelijke kerstbrunch

Feestelijke kerstbrunch

Feest en eten lijken hand in hand te gaan. Maak eens een brunch met kleine feestelijke hapjes. Erg praktisch, omdat uitgebreid eten op het einde van een (spannende) dag als snel te veel kan zijn voor kinderen. Muffins staan altijd feestelijk, maak een zoete en een...

Fair feest in de decembermaand

Fair feest in de decembermaand

Laatst las ik mijn peuter een verhaaltje van Jip en Janneke voor. Jannekes pop was kapot, dus ze gingen naar de poppendokter. Uiteraard werd de pop gerepareerd en Janneke kon weer spelen. Tegenwoordig wordt er vaak een beetje gegrinnikt als je oppert om speelgoed te...

7 keer zelfgemaakte ijsthee zonder zooi

7 keer zelfgemaakte ijsthee zonder zooi

Het is heel simpel, en toch veel te lekker: kook water. Doe hier twee zakjes of een thee-ei met groene thee in. (Om het toch wat moeilijker te maken doe ik de groene thee in water van een graad of 80, dan is het minder bitter) Laat het geheel afkoelen in de koelkast...

Maak je eigen broodbeleg

Maak je eigen broodbeleg

Nederland is een broodland. En op dat brood smeren we beleg. Gelukkig kun je enorm variëren in belegsoort want veel kinderen eten twee, en soms in het weekend drie keer per dag brood. In het artikel Op het brood bespraken we de meest gangbare belegsoorten uit de...

Gezonde lunchideeën: Courgetteweek

Gezonde lunchideeën: Courgetteweek

In het artikel Gezonde lunch heb je kunnen lezen waarom het belangrijk is om een goede lunch en een gezond tussendoortje mee te geven. In de praktijk is dat misschien niet altijd even makkelijk, zeker als je gewend bent aan een paar boterhammen en een appel als...

GRATIS EDITIE KIIND

Lees Kiind stiekem lekker gratis. Download editie OER! Je ontvangt meteen ook de nieuwsbrief vol inspiratie - waarvoor je je ieder moment kunt uitschrijven.

Het is gelukt, we gaan een mail naar je typen! (check ook je spamfolder)

0