Zwangerschapshaptonomie was voor Praktijkvader Jeroen een onverwachte verrassing.
‘Oh, dit is zo leuk!’ Ik sta te stralen in de praktijkruimte waar we opnieuw een sessie zwangerschapshaptonomie meemaken. Onder mijn hand, die op Wendy’s blote buik ligt, is een kindje van een week of 30 aan het draaien en duwen. Als ik mijn hand en arm ontspan wordt het kindje in de buik rustiger. Het legt zich tegen mijn hand aan. En zo zijn we opeens met z’n drieën: Wendy, ik en dit kindje waarvan we nog niet weten of het een jongen of een meisje is.
Een week of tien later wordt Roos – onze derde – in bad geboren. Vrolijk, zonnig, onbezorgd, enthousiast en stralend. Ook haar broers zijn meteen gek op haar. Maar dat is voor ons geen verrassing, we hebben haar de afgelopen maanden immers al goed leren kennen.
Echt voor vaders
Toen Wendy voor de eerste keer zwanger was, wilde ik alles meebeleven. Alle boeken en tijdschriften lezen, het internet afspeuren, mee naar de verloskundige. Maar vooral dat laatste was eigenlijk altijd een teleurstelling. De tien minuten gingen op aan bloeddruk meten, naar het hartje luisteren en voelen hoe de baby was gegroeid. Aan mij werd niets gevraagd. En als ik een vraag stelde, dan kreeg Wendy het antwoord. Net als in de doe-het-zelf-winkel, maar dan andersom.
Net als in de doe-het-zelf-winkel, maar dan andersom
Ik was dan ook best gespannen toen we onze allereerste afspraak hadden voor de zwangerschapshaptonomie. Deze begeleiding hadden we bewust uitgekozen omdat het de enige vorm van zwangerschapsbegeleiding is die je helemaal als stel doet. Geen groep en ook geen cursus waarbij je als partner één avond aan mag schuiven. Eén van de uitgangspunten van de zwangerschapshaptonomie is dat je je samen voorbereidt op wat er gaat komen. Ook tijdens de zwangerschap ben je al vader en moeder en doe je het samen. Natuurlijk gaat het dan over de zwangerschap en de bevalling, maar het gaat net zo goed over het feit dat er een nieuw kindje bijkomt en dat hij – terwijl hij nog in de buik zit – al zijn ruimte inneemt.
Een vrouw zorgt voor de geboorte, de partner voor de bevalling
Vanaf het moment dat we gaan zitten in de praktijkruimte voel ik me op mijn gemak. Onze begeleidster stelt ook aan mij vragen en neemt mijn antwoorden serieus. Als ik zeg dat ik het kindje heb voelen bewegen in de buik, vraagt ze enthousiast hoe dat voor me was. Heel wat anders dan het ongelovige ‘Dat kan nooit!’ van de verloskundige twee weken eerder. Wat een verademing! Ik word serieus genomen als man en als vader. Geen grappen over het verschonen van luiers of flauwvallen tijdens de bevalling, maar duidelijke taal: de vrouw maakt de geboorte mogelijk en de partner de bevalling.
En in de vijf sessies die we voor de bevalling volgen, werken we daar naar toe. Wendy door haar lijf beter te leren kennen en erop te leren vertrouwen dat haar lijf prima in staat is een baby te laten groeien en geboren te laten worden. En mijn taak is het om haar daarin te steunen en helemaal aanwezig te blijven. Zodat Wendy én het kindje nu al op me kunnen rekenen.
Geen grappen over het verschonen van luiers of flauwvallen tijdens de bevalling
Zwangerschapshaptonomie in drie fases
Zwangerschapshaptonomie bestaat uit 3 fases die je in 5 tot 7 sessies voor de geboorte volgt. Wij hebben de volledige begeleiding gevolgd tijdens de zwangerschap van onze eerste. Bij de tweede en derde zwangerschap zijn hebben we een aantal losse sessies gedaan.
Fase 1: Contact tussen de partners en met het kindje
Voor mij was dit de meest bijzondere fase van de begeleiding. Ik leerde hier contact te leggen met de baby door vanuit nieuwsgierigheid mijn hand op Wendy’s buik te leggen en me – zoals dat heet – ‘te laten voelen.’ Dat betekent dat je gaat beseffen dat er echt een levend kindje in de buik zit, een mensje dat zelf heel goed voelt en dat je met hem of haar contact kunt maken. Ik voelde me in die contactmomenten in de eerste sessie voor het eerst echt op en top vader. En dat maakte de hele begeleiding al meer dan de moeite waard.
Tegelijkertijd leerde Wendy ook om nog meer contact te leggen met het kindje, door het bewust te voelen en te dragen en beter te letten op de signalen van haar lijf. Doordat we allebei beter gingen voelen, kregen we ook andere gesprekken over de zwangerschap. Het ging minder over praktische zaken in de toekomst en veel meer over tijd maken voor het gezin dat we nu – halverwege de zwangerschap – al waren.
Fase 2: Voorbereiden op de bevalling
In de tweede fase komt de bevalling dichterbij en is er meer aandacht voor het omgaan met weeën, zowel voor de vrouw als voor de partner. We kregen een aantal mooie oefeningen die gingen over aanwezig blijven als het lastig wordt. Terwijl ik achter Wendy zat, was het mijn taak om Wendy te laten voelen dat ik er was, zodat zij op mij kon vertrouwen en zich helemaal over kon geven aan de geboorte.
Dat kwam later – toen we onverhoopt in het ziekenhuis terecht kwamen – goed van pas. Wendy had haar laatste weeën van de ontsluitingsfase – de beruchte fase waarin sommige vrouwen dingen gaan roepen als ‘ik stop ermee’ of ‘dit is echt de laatste keer’ – en bleef verrassend rustig terwijl ik onverstoorbaar een kruik tegen haar rug hield. De verpleegkundige – type juffrouw Bulstronk uit Roald Dahl’s Mathilda – keek ons verbaasd aan. En bewonderend mompelde ze: ‘Zo, jullie hebben wel een heel goede cursus gevolgd.’
Fase 3: Na de geboorte van het kindje
Na de geboorte was er nog een laatste sessie waarin we – met onze kleine Thijn – terug keken op de bevalling en op hoe het allemaal was gegaan. Ook hier was weer volop ruimte voor zowel Wendy’s als mijn verhaal en dat was voor ons allebei heel waardevol. Maar we hebben het ook gehad over hoe het ging met het wennen aan elkaar en het vinden van een nieuwe plek nu we met zijn drieën zijn. En mij werd meer dan duidelijk dat mijn taak ook hier een andere is dan die van Wendy. Zij houdt zich bezig met de baby en ik zorg dat zij zich daar helemaal op kan richten. Ik ben de trotse leeuw die voor zijn gezinnetje zorgt en hen beschermt.
Durf je te vertrouwen op je lijf?
Haptonomie gaat over voelen en aanraken. Je lijf weet alles, maar durf je daarop te vertrouwen? Ted Troost, de haptotherapeut die beroemd is geworden door zijn werk met het Nederlands voetbalelftal dat in 1988 Europees Kampioen werd, zegt het zo: ‘Voelen moet bovenaan staan en je hersenen moeten zich daar vooral niet mee bemoeien.’ De meest basale haptonomische oefening is bij een aanraking voelen of die aanraking een ‘ja’ of een ‘nee’ is. Wil je er meer van of wil je dat het stopt? Dat voel je in je lijf. Concreter en meer in het hier en nu kun je het niet krijgen.
De vraag is alleen: kun je zo goed voelen in je lijf dat je je grens aan durft te geven als iets een ‘nee’ is? En durf je aan te geven dat wanneer iets goed voelt dat je daar ook meer van wilt? De haptonomische zwangerschapsbegeleiding maakte niet alleen Wendy, maar ook mij daar veel bewuster van. Ik hoefde niet meer alles te weten en overal een antwoord op te hebben. Maar ik kon tijdens de bevalling veel meer vanuit een soort nieuwsgierigheid voelen en kijken naar wat Wendy nodig had en dat vervolgens gaan doen of regelen. Net als de hele voorbereiding doen we dit ook samen. Zij de geboorte, ik de bevalling.
Jeroen de Jong is vader van Thijn (2002), Noek (2005) en Roos (2008) en inspireert mannen de beste vader uit zichzelf te halen via praktijkvader.nl, en verzorgt met Wendy de workshop Liever de Liefde.
Fotografie: Jeanique Kats
Meer weten
Informatie en adressen over over zwangerschapshaptonomie.
Verkenningen in de haptonomie, Ted Troost e.a.
Samen zwanger, Christa Nieuwboer
Bewaak het fort en brul als het moet – kraamtijd voor vaders
